Gearresteerd: en nu?

Wanneer u (of iemand van uw vrienden/familie) onverwacht gearresteerd wordt, wordt u van het ene op het andere moment verwijderd van uw vertrouwde omgeving en begint er een periode van onzekerheid en stress, zowel voor u als uw naasten.

In de praktijk merken wij dat gearresteerden en hun familieleden bijzonder veel praktische vragen hebben over wat er allemaal staat te gebeuren: Wie beslist er of ik terug vrijgelaten word? Wanneer wordt deze beslissing genomen? Hoelang kan de politie mij van mijn vrijheid beroven? Wat gebeurt er als ik niet naar huis mag gaan en aangehouden blijf? Welke rechten heb ik hierbij?  

Met dit artikel hopen wij een antwoord te bieden op de meest voorkomende vragen van gearresteerden en hun naasten.

Noot: In dit artikel wordt enkel de gerechtelijke aanhouding besproken en zal er niet worden ingegaan op de bestuurlijke/administratieve aanhouding, dat een preventieve aanhouding betreft voor bijvoorbeeld de orde te bewaren (bv. relschoppers, dronkenschap)   

1. Wanneer kan u worden gearresteerd?

De redenen waarom u gearresteerd kan worden, kunnen zeer verschillend zijn. Dit kan o.m. zijn omdat u geseind staat als te verhoren verdachte of wegens een openstaande gevangenisstraf. Of omdat de onderzoeksrechter een (Europees) aanhoudingsbevel tegen u heeft uitgevaardigd.

In de praktijk zal een arrestatie echter vaak het gevolg zijn van de (heterdaad) vaststellingen die de politie doet en hierbij een (potentieel) misdrijf vaststelt. De politie zal dan overgaan tot arrestatie en zal het Openbaar Ministerie (OM) contacteren om verdere instructies te krijgen. (bv. verhoor, huiszoeking, enz.)

Het OM kan na het verhoor beslissen om uw arrestatie te bevestigen en om u voor te leiden bij een onderzoeksrechter.

De onderzoeksrechter zal u opnieuw (bondiger) verhoren en zal na verhoor een beslissing nemen over uw vrijheid. Indien de onderzoeksrechter van mening is dat er voldoende aanwijzingen van schuld bestaan dat u mogelijks een misdrijf heeft gepleegd, kan de onderzoeksrechter een aanhoudingsbevel tegen u afleveren en u in voorlopige hechtenis nemen. Dit kan in de gevangenis zijn of middels een elektronisch toezicht (24/7). Het feit waarvan u verdacht wordt moet wel strafbaar zijn met een gevangenisstraf van 1 jaar of meer.

2. Welke rechten heb ik bij mijn arrestatie?

Wanneer u gerechtelijk wordt gearresteerd, zal u als eerste in kennis gesteld moeten worden van de reden waarom u gearresteerd wordt.

U zal nadien een document ontvangen waarop uw rechten vermeld staan in een taal die u machtig bent. U heeft onder andere recht op een voorafgaand vertrouwelijk overleg met een advocaat en de bijstand van deze advocaat tijdens het verhoor, het recht om te zwijgen, het recht op een bijkomend vertrouwelijk overleg met uw advocaat, het recht op een tolk, het recht op medische bijstand en het recht om zelf onderzoekshandelingen te verzoeken.  U heeft ook het recht om een vertrouwenspersoon te laten inlichten. Opgelet: U heeft dus niet het recht om zelf een vertrouwenspersoon te contacteren.

Tijdens de voorleiding bij de onderzoeksrechter heeft uzelf en uw advocaat de mogelijkheid om, alvorens de onderzoeksrechter een beslissing neemt, tegenargumenten aan te reiken waarom u van mening bent dat u niet in voorlopige hechtenis dient genomen te worden.

3. Hoelang kan u van uw vrijheid benomen worden?

Vanaf een (gerechtelijke) arrestatie, kan u maximaal 48uur van uw vrijheid worden benomen.  Na uw arrestatie zal de politie het Openbaar Ministerie onmiddellijk verwittigen en instructies vragen. Wanneer u zou worden voorgeleid bij een onderzoeksrechter, dient deze zijn/haar beslissing te nemen binnen de termijn van 48uur, te rekenen vanaf de vrijheidsbeneming.

Indien de onderzoeksrechter besluit om u in voorlopige hechtenis te nemen en een aanhoudingsbevel tegen u af te leveren, geldt deze beslissing voor een termijn van 5 dagen. Binnen deze 5 dagen dient de regelmatigheid van het bevel en de verdere noodzaak van de voorlopige hechtenis te worden beoordeeld door de raadkamer. Indien de raadkamer besluit de voorlopige hechtenis verder te zetten, is deze beslissing geldig voor een termijn van 30 dagen. De raadkamer zal maandelijks blijven oordelen over de noodzaak van uw voorlopige hechtenis zolang deze niet is beëindigd. Tegen elke beschikking van de raadkamer is hoger beroep mogelijk. U verschijnt dan binnen de 15 dagen voor de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) die opnieuw een oordeel zal vellen. Opgelet: indien de KI de beslissing van de raadkamer bevestigt, zal de termijn van 30 dagen vanaf dat ogenblik beginnen lopen. Uw hechtenis wordt dus met 14 dagen “verlengd”.

4. Wie beslist er over mijn arrestatie en vrijlating?

In een eerste fase (na arrestatie) zal de politie contact opnemen met het Openbaar Ministerie (procureur des Konings). Het is het OM die als eerste zal beslissen over uw vrijheid. Het OM kan u vrijlaten mits naleving van voorwaarden, zoals een tijdelijk huis- en contactverbod met het slachtoffer (i.h.k.v. intrafamiliaal geweld).

Indien het OM besluit om uw arrestatie te bevestigen, zal deze een onderzoeksrechter vorderen. De onderzoeksrechter zal dan beslissen over uw vrijheid. Deze kan beslissen om u in voorlopige hechtenis te nemen in de gevangenis of middels een elektronisch toezicht. Hij/zij kan ook beslissen om (z)onder voorwaarden in vrijheid te stellen. Indien er voorwaarden opgelegd worden, gelden deze voor een periode van 3 maanden, dewelke verlengd kunnen worden.

Opgelet: Indien de onderzoeksrechter uw aanhouding beveelt onder de modaliteit elektronisch toezicht, zal u echter eerst worden overgebracht naar de gevangenis voor enkele dagen, alvorens het elektronisch toezicht kan worden aangesloten.

Wanneer de onderzoeksrechter u onder aanhoudingsmandaat plaatst, zal de raadkamer (en in beroep de kamer van inbeschuldigingstelling) oordelen over de regelmatigheid en de noodzaak van uw voorlopige hechtenis.

Heeft u vragen bij dit onderwerp of wenst u dat wij u of uw naasten bijstaan? Contacteer ons vrijblijvend via +32 4 95 89 94 84 of via info@vanhellemontadvocaten.be. Wij bekijken graag wat wij voor u kunnen betekenen.